PUSULASIZ ÇOCUKLAR ÇAĞINDA MI YAŞIYORUZ?

Çalıştığım pek çok genç ya da çocuk -kısaca öğrencilerim- istikrarlı davranma konusunda en çok sıkıntı yaşıyor. Ebeveynleri ise çaresiz, sadece yasaklamalar, kısıtlamalar ile yollarını bulmaya uğraşıyor. Bazen işin içine yükselen sesler de giriyor. Bunu, 28 yıllık okul öğretmenliğinde ve özel ders çalışmalarımda öyle çok yaşadım ki! Ben bu duruma "pusulasız çocuklar" demek isterim. Öğrenme motivasyonu eksiği olan bu çocukların varlığına katkı olan dijital çağ sözleri etmeden önce anne-baba tutumlarının ilk madde olduğunu rahatlıkla ifade etmeliyim. 

Çocuğun Evinde Özgür İradesi ile Çalışması Mümkün mü?

Bazı aileler, ilkokulda özellikle her şey yolunda giderken, ortaokulla birlikte değişimi görüyor. Bazı aileler ise ilkokuldan itibaren çocuklarının ders çalışma düzenini bir türlü tutturamıyorlar. Okullar "Bırakınız, onlar yapsın, onlar organize olsun." derken evlerde bu düzen tutturulamayınca huzursuzluklar, çatışmalar başlıyor. 

Peki, nedir bunun ilacı? 

Meslek yaşamım boyunca yüzlerce aile gözlemledim. Kendimce bir sınıflandırma yapmak istiyorum:

• anne baskın, baba gölge

• baba baskın, anne gölge

• anne ve baba ikisi birden baskın ama hemfikir değiller

• anne ve baba dengeli

Aile modelleri üzerine gözlemlerime dayalı sözler etmek isterim. Annenin baskın olduğu babanın ise gölgede kaldığı aile modellerinde çocuk bir süre sonra anne ile yüzgöz olmaktadır. Sonradan etkili olmak isteyen babanınsa ne yazık ki etki alanı öncesinde oluşmadığı için çocuk pusulasızlığını illa ki yaşamının bir anında yaşamaya başlayacaktır. Babanı baskın, annenin gölgede olduğu aile modellerinde çocuklar duygusal açıdan gerekli besini alamadıklarını gözlemledim. Bu çocukların akran zorbalığı yapmaya daha yatkın olduğuna çoğu kez şahit oldum. Bu çocuklar "baba baskısı" görmemek için pekçok açık kapı bulma uzmanı olmayı -bunlara bahaneler de denebilir- öğrenmek zorunda kalmışladır. Çok az olmakla birlikte anne ve babanın basın olduğu evlerde daha sessiz çocuklar yetişir. Bu ebeveynler uzlaşamaz, bu sırada çocuk kendi seyrinde devam ederken aslında kontrolsüz bir ortamda büyür çünkü anne baba hemfikir olamadıkları süreyle çocuğun büyüme zamanını kaçırırlar. Gelelim anne ve babanın dengeli olduğu aile modellerine. Bu aile modellerinde çocuğun daha dengeli olduğunu görürüz. Yemek yeme, yatma, ders çalışma, kitap okuma, spor-sanat ile uğraşma gibi eylemler için ailenin bir planı vardır. Böylelikle çocuk hayatın doğal akışının zaten plan içinde yaşamak olduğunu görerek öğrenir ve kendisi de uygular çünkü anne ve babanın da yaşamı doğal akışında böyledir. Çatışma yaşanır mı? Elbette. Çatışmasız ev mi var? Bu çatışmanın dengeli ebeveynlerde daha sağlıklı çözüme ulaştığı hatta kişinin kendisini tanımasına fırsat tanıyan verimli çatışmalar olduğunu söyleyebiliriz. 

Tüm aile modelleri içerisinde anne babanın tutumundan en çok çocuğun etkilendiğini unutmamak gerekir. Bugün çevremde o kadar çok "pusulasız çocuk" var ki! Ebeveynler bunu anladıkları zaman çözüme ilerliyorlar ama bazen gerçekten kayıp zamanın telafisi mümkün olmuyor.

İşte öyle sevgili okuyucu, değerli ebeveyn. Anne baba olmak zamanımızın en zor becerilerinden birisi. Zorlandığınız zaman bu nedenle çocuğunuzun gelişimi için yardım almaktan çekinmediğinizi umuyorum. Yardım almak, pusulasız çocuk yetiştirmekten yeğdir.